Startpagina
Boeken over Scheveningen
Scheveningen na 1813
Scheveningen-Bad na 1945
1945: puinruimen
Gesloopt na 1945
Hotel Dolfijn
Oranje Hotel
Palace Hotel
Palais de Danse
Paviljoen Theater
Grand Hotel
Hotel Château de la Mer
Seinpost complex
Savoy Hotel
Restaurant Lido
Hotel Rauch
Hotel Zeerust
Zeekant 30-34
Station Kurhaus Scheveningen
Gevers Deynootplein 42-56
Bowling Nederland
Circusgebouw
Hotel Alteburg
Hotel des Galeries
Gevers Deynootweg 77-91
Le Chalet
Hotel Jeanette
Hotel Americain
Hotel Pension de Greef
Gevers Deynootstraat etc.
Hotel Pension Central
(Ver)Nieuwbouw na 1945
Hotels
Carlton Beach Hotel
Europa Hotel
Kurhaus Hotel
Hotel Ibis
Badhotel
Appartementen
Zeekant-Gevers Deynootweg
Oranjeflats
Palaceappartementen
Kurhausappartementen
Grand Hotel Complex
Scheveningse Duyn
Zeekant 68-76
Mesdagduyn
Résidentie Seinpost
Résidence Savoy
Zeekant 37
Nieuw Soetenburgh
Residentie Zeerust
Bella Mare
Seinpostduin
Helena aan Zee
Gevers Deynootweg 126-130
Appartementen Leonardo da Vinci
Appartementen Zwolsestraat
Vermaak en winkelen
Circustheater
Holland Casino
Pathé Bioscoop
Palacepromenade
Dolfijn Bowling Scheveningen
Gevers Deynootplein
De Pier
Golfslagbad
Sea Life
Vitalizee
Boulevard
Strand
Strandattracties
Strandpaviljoens
Kantoren
North Sea Building
Sea View Office
Politiebureau
Parkeergarages
Parkeergarage N-Parklaan
Parkeergarage Zwolsestraat
Algemeen
Zeewering na 1945
Strandmuur van boulevard
Kazemat in strandmuur
Vergeten bunkergangen
Bunkers Schuitenweg
Het kanon van Scheveningen
Kapers voor de kust
Kalhuis en Armenbrug
Links
Contact
   

Het kanon van Scheveningen
 
Woensdagmiddag 28 juli 2010 heeft een werknemer van de aannemer, onderaan het talud van de klinkerhelling van de Zeekant, ter hoogte van het Boulevard Hotel, een gietijzeren kanon gevonden.
Dit kanon is ongeveer 200 jaar in het zand bewaard gebleven. Het kanon, een zesponder, beschermde 2 eeuwen geleden de Scheveningse seinpost, een hoofdpost in de Franse verdedigingslinie langs de gehele Nederlandse kust. De seinpost werd in 1799 gebouwd op een duin aan de noordkant van het dorp, dat sinds die tijd het Seinpostduin wordt genoemd.
Maar al eerder werden kanonnen gebruikt. In 1794 werd reeds een mogelijke landing van de Franse schepen op de kust van Scheveningen verwacht. Om de autoriteiten tijdig te kunnen waarschuwen werd aan 's Lands magazijnen te Delft de order gestuurd voor: twee stukken ijzer geschut à 12 bals met de nodigen affuijten, laadgereedschappen, patroonen, vuurpijlen en piktonnen te zenden en voorts daarbij te voegen 24 cogels.
 
Het gevonden kanon lijkt in de verte op het kanon op affuit, dat door de Saluutbatterij Atkins wordt gebruikt bij demonstraties.

Bron:
Saluutbatterij Atkins
Artillerie door de jaren heen
 
Reeds in 1794 was met het oog op een mogelijke landing van Fransche schepen op onze kust, door Willem V aan de Staten van Holland een memorie gezonden over de wenschelijkheid tot het nemen van bijzondere maatregelen om van de nadering van den vijand op de hoogte te zijn.

De Staten zagen de noodzakelijkheid daarvan in en belastten de Gecommitteerde Raden met het nemen van die voorzorgen.

De Schout van Scheveningen ontving toen, evenals zijne collega's langs de kust het volgende schrijven:

De nog aanhoudende omstandigheden vorderende dat de nodige voorzorgen langs de stranden deezer Provincie worden gebruikt tot het voorkoomen van alle vyandelijkheeden, die tegen de goede Ingezeetenen deezer landen zoude mogen worden ondernomen, is het op het voorstel van Zijne Hoogheid den Heere Prince Erfstadhouder, dat wij hebben goedgevonden U. L. bij deezen aan te schrijven en te gelasten op een plaats door U. L. daartoe dienstig gevonden wordende, door bekwaamen nugteren persoenen, tot Onze nadere ordrea wagt te doen houden en voorts te bezorgen, dat door dezelven, met adsistentie van eenige Artilleristen, daartoe te detacheeren bij on- verhoopt geval van attacque, mogen worden geobserveerd en gedaan de seinen, welken ten dien eijnden hier nevens aan U. L. worden toegezonden.

Wij hebben aan den Commis van 's Lands magazijnen te Delft, mr. G. Onderdewyngaert ordre gezonden, aan U. L. hiertoe twee stukken ijzer geschut a 12 bals met de nodigen affuijten, laadgereed- schappen, patroonen, vuurpijlen en piktonnen te zenden, en voorts daarbij te voegen 24 cogels ten eijnden bij molest van klijn vijandelijk vaartuig, daartegen met het gem. geschut te kunnen ageeren.

En hebben wij wijders noodig geoordeelt U. L. tot voorkoming van de nadeelige gevolgen die uit onweetendheid der ordres door Zijne Hoogheid aan 's Lands scheepen gezonden, zoude kunnen resulteeren, bij deezen nog te moeten onderrigten, dat alle zoodanigen scheepen, op onze kusten ten anker komende of in de respectieve zeegaten bin- nen vallende, van derselver Top een Blaauwe vlag zullen laaten waaijen; vervolgens schieten een schot, en een half uur daarna nog een schot. Een kwartier naa dit schot zullen dezelve de Blaauwe vlag nederhalen en in plaats van dezelve een Prinsevlag heissen van den top, met het doen van nog een schot, en dan, na verloop van een quartier derzelver gewoonen vlag vertoonen.

Dat wij begeeren, dat van deeze informatie met die omzigtigheid en secretesse welke den aart der zaak vereijsschen, door U. L. gebruik zal worden gemaakt en zorge gedragen dat dezelve niet zonder de vereyschte precautie tot geheimhouding aan anderen daarbij ge- concerneerd zijnde, worde meedegedeelt.

Het voorschrift voor de seinen luidde aldus :

Indien bij dag vijandelijke vaartuigen voor de wal mogten worden ontdekt, zullen twee schooten moeten worden gedaan, met een verloop van 15 minuten of een quartier, en des nagts een schot, waarna één Pikton op het Strand zal moeten worden aangestooken.

Des nagts ontdekt wordende, dat de Vyand zoude willen landen, zal men drie schooten doen en drie Piktonnen ontsteeken; agt geevende, dezelve op een goede distantie van elkander zodanig zee- waarts te plaatsen, dat ze van de naastbij gelegen Seinplaats duide- lijk uiteen kunnen worden gezien.

Het voorsz. onraad dus op een plaats vernomen zijnde, moet het aan de volgende plaatsen, door het doen van Canonschooten en het laten opgaan van Vuurpijlen worden overgebracht, op de volgende wijzen:

Bij Dag: 3 schooten met een half quartier tijd tusschen beide; een half uur na het laatste schot l schot, een quartier laten verloopen en dan 4 schooten, ieder een half quartier na elkander.

Bij Nagt: 3 schooten, als bij dag, 4 vuurpijlen; een half uur na het laatste schot l schot, als bij dag, 2 vuurpijlen een quartier na dit schot, 4 schooten, elk een half quartier agter den andere.

Na het vertrek van den Prins bleef het seinen te Scheveningen in gebruik en geen wonder, want Scheveningen was in die dagen niet minder dan nu voor een vijand een belangrijk punt van de kust.

Dat seinen geschiedde evenwel toen op andere wijze. Pansier liet op den omgang van de Vuurbaak een stang aanbrengen, waaraan verschillende vlaggen konden bevestigd worden. Twee vertrouwde personen, Joannes Maartensz van den Doorn en Joannes Schuurman Jr., beiden leden van de Vaderlandsche Societeyt werden als seinwachters aangesteld op een salaris van Fl. 3,50 per week, dat al spoedig, in Mei, op voorspraak van Pansier, door het Committee van Militaire Zaaken van Holland op Fl. 5.- gebracht werd.

Bron: Geschiedenis van Scheveningen, J.C. Vermaas, 1926
 
In Januari 1795 werd de Bataafse Republiek (begin van de Franse overheersing) uitgeroepen en moesten we rekening houden met een Engelse aanval. De inrichting van Seinposten werd met spoed ter hand genomen. De besturen van de kustdorpen moesten voor de inrichting van de posten zorgen. De aanstelling van twee seinwachters per post was voor de dorpen. Naar Frans voorbeeld werd een seinmast of seinstang bij de posten geplaatst. In de mast werden vlaggen of, voor het geven van nachtseinen, pektonnen gehesen. Het was daardoor mogelijk op zeer beperkte schaal seinen uit te wisselen tussen de posten.

Later is ook dat vlaggen-systeem verlaten, in 1799 kreeg men de ÑTêllégraaf of Ceynpaal", welke geplaatst was op het hoogste duin, dat aan het strand, in de onmiddellijke nabijheid van Scheveningen te vinden was, en dat daardoor den naam heeft gekregen van "Seinpostduin" of "De Seinpost."

Met behulp van die seininrichting konden langs de kust, tot in Frankrijk zelfs, berichten aangaande het schepenverkeer op zee, worden overgebracht.
 
 
Het kanon ligt niet meer op het werkterrein.
De gemeente bekijkt of de kanonsloop opgeknapt kan worden en een mooie nieuwe plek kan krijgen op Scheveningen.
 
Stamt het kanon misschien toch uit 1672
Toen er in het rampjaar 1672 voor de zeedorpen weer gevaar dreigde, zonden de Scheveningers een adres aan de Staten van Holland verzoekende "twee douzijn Musquetten ende genoeghsaem Loot ende Kruijt mitsgaders drie stucken Kanon." Het volgende jaar op den 31en Juli, vertoonden de Engelsche en Fransche vloten zich voor de Maas en seinden om loodsen en de Graaf van Waldeck ijlde met een legermacht naar den Briel om de landing te beletten. Drie dagen later zag men den vijand in linie uitgespreid liggen van den Hoek van Holland tot Katwijk.

Den 2den Augustus (1673) des avonds te elf uur waren de Staten van Holland in buitengewone vergadering bijeen. De Raadpensionaris deelde toen mede, dat volgens rapport van de Gecommitteerde Raden de vloten beproefden met zeer kleine vaartuigen te landen. Besloten werd Burgemeester en Regeerders van 's-Gravenhage te bevelen onmiddellijk de burgerij onder de wapenen te doen komen en naar Scheveningen te laten marcheeren om aldaar door Gecommitteerde Raden "ten meesten dienste van den Lande ende afbreuk der Vijanden geëmploijeert te worden." Burgemeesteren van Delft en Rotterdam moesten evenzoo een "goedt" aantal burgeren naar Scheveningen dirigeeren. Twee compagnieën ruiters die zich te Haastrecht ophielden, trokken zoo spoedig mogelijk naar Scheveningen. Het stelsel van "vuijr-teekenen" werd weder in practijk gebracht. Een postdienst met ruiters werd georganiseerd om van Scheveningen naar den Helder brieven en "advertentiën" over te brengen. Werkelijk beproefde den volgenden dag een Engelsche kits, een licht driemastschip, Scheveningen te beschieten.

Maar het was niet opgewassen tegen het vuur van de kanonnen, die in de duinen geplant waren; het duurde niet lang of het zonk in de diepte.

Bron: Geschiedenis van Scheveningen, J.C. Vermaas, 1926
 
Of is het kanon achtergebleven bij de beschieting van Spaanse schepen tijdens de 80-jarige oorlog in 1634.
Willem van Diest schilderde een verslag van de strijd met een kanon dat wordt afgevuurd.
 
Bronnen:
Het Scheepvaartmuseum
Beeldarchief van 41e Afdeling Veldartillerie
Legermuseum in Delft
Het Nederlands Artilleriemuseum
De Seinpost in Callantsoog
Saluutbatterij Atkins
Artillerie door de jaren heen
Geschiedenis van Scheveningen, J.C. Vermaas: Hoofdstuk XXIII. Gevaren waaraan de Scheveningers blootstonden
Willem van Diest Wiki Gallery
Willem van Diest
 
Foto's: Gemeentearchief Den Haag, de Seinpost in Callantsoog, Saluutbatterij Atkins

De data bij de foto's en in de tekst zijn in het algemeen verzameld aan de hand informatie bij foto's in het Gemeente Archief en voor zover deze verder te vinden zijn op internet.
Mocht u nog aanvullingen of wijzigingen willen adviseren stuur dan een mailtije naar: